งานวิจัยหลายฉบับในประเทศไทยที่ศึกษาเกี่ยวกับการเลี้ยงชันโรง

 ​มีงานวิจัยหลายฉบับในประเทศไทยที่ศึกษาเกี่ยวกับการเลี้ยงชันโรงและการออกแบบกล่องเลี้ยงเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการผลิตน้ำผึ้งและการผสมเกสรพืช .​arda.or.th+1ThaiJo2.1: Thai Journal Online+1

🔬 ตัวอย่างงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง

1. การวิจัยและพัฒนาการเพาะเลี้ยงชันโรงในเขตวนเกษตร
   ศึกษาการเลี้ยงชันโรงในพื้นที่วนเกษตรเพื่อเพิ่มรายได้ให้กับเกษตรกรและส่งเสริมการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม .

2. มหัศจรรย์ชันโรง
   งานวิจัยที่ศึกษาชีววิทยาของชันโรงขนเงิน (Tetragonula pegdeni) และการเลี้ยงในลังไม้เพื่อเพิ่มผลผลิตน้ำผึ้งและการผสมเกสรพืช .

3. ความคุ้มค่าเชิงเศรษฐกิจของการเลี้ยงชันโรงในระบบนิเวศที่เหมาะสม
   วิเคราะห์ต้นทุนและผลตอบแทนจากการเลี้ยงชันโรงในพื้นที่ต่าง ๆ เพื่อประเมินความคุ้มค่าทางเศรษฐกิจ .

4. คู่มือการเลี้ยงชันโรงเพื่อสร้างอาชีพทางเลือก
   ให้ข้อมูลเกี่ยวกับการเลี้ยงชันโรงในประเทศไทย รวมถึงเทคนิคการเลี้ยงและการออกแบบกล่องเลี้ยงที่เหมาะสม .

หากคุณสนใจรายละเอียดเพิ่มเติมเกี่ยวกับการออกแบบกล่องเลี้ยงชันโรงหรือเทคนิคการเลี้ยงที่เหมาะสม สามารถแจ้งได้เลยครับ ผมยินดีที่จะช่วยสรุปข้อมูลจากงานวิจัยเหล่านี้ให้เข้าใจง่ายและนำไปใช้ได้จริงในสวนของคุณ

กล่องเลี้ยงชันโรงแบบ 2 ชั้น “เมื่อไรชันโรงจะขึ้นไปชั้น 2?”

 

ถ้าคุณทำ กล่องเลี้ยงชันโรงแบบ 2 ชั้น (เช่น ชั้นล่างเป็นห้องรังตัว, ชั้นบนเก็บน้ำหวาน) แล้วสงสัยว่า…

“เมื่อไรชันโรงจะขึ้นไปชั้น 2?”

 

✅ คำตอบคือ:

ชันโรงจะขึ้นชั้น 2 ก็ต่อเมื่อ “ชั้นล่างเริ่มแน่น” และมีแรงงานมากพอ
โดยทั่วไปจะเริ่มมีสัญญาณว่า “จะขึ้นชั้นบน” ภายใน 3–6 เดือน หลังตั้งรัง (หรือเร็วช้าตามฤดูกาลและพันธุ์)

---

🐝 เงื่อนไขที่ทำให้ชันโรง “ขึ้นชั้น 2”:

1. ห้องรังชั้นล่างแน่นแล้ว

   • ช่องว่างหมด

   • มีห้องตัวอ่อนเยอะ

   • มีห้องเก็บน้ำหวาน-เกสรแน่นจนขยายต่อไม่ได้

2. มีแรงงานพร้อม

   • จำนวนประชากรเยอะขึ้น มีตัวงานบินหาอาหารได้ดี

   • มีน้ำหวานเก็บมากกว่าที่ชั้นล่างจะรับไหว

3. อากาศไม่เย็นหรือฝนตกต่อเนื่อง

   • ฤดูฝนมักทำให้พัฒนาเชื่องช้า หรือหยุดขยาย

   • หน้าร้อนหรือปลายหนาว มักเป็นช่วงขยายดีที่สุด

---

🔎 วิธีสังเกตว่าเริ่มขึ้นชั้น 2 แล้ว:

• มีเรซินเริ่มปรากฏในช่องชั้นบน

• มีพนักงานชันโรงบินขึ้นลงระหว่างชั้น

• เปิดดูชั้นบนแล้วเริ่มมี "ห้องน้ำหวานเล็กๆ" ปรากฏ

---

💡 เคล็ดลับกระตุ้นให้ขึ้นชั้นไว:

• ตั้งในที่แดดออกช่วงเช้า อุ่นเร็ว กระตุ้นการทำงาน

• มีดอกไม้ใกล้ๆ หรือวางน้ำหวาน-เกสรเสริม

• อย่ารบกวนบ่อยเกินไป โดยเฉพาะช่วงสร้างห้องรัง

ชันโรง เมื่อตื่นแล้ว เขาทำอะไร

 พอตื่นนอนออกจากรังตอนเช้าแล้ว “ชันโรง” จะเริ่มทำงานกันแบบ ไม่มีหยุด ไม่มีเล่นมือถือ ไม่มีเลื่อนฟีดเฟซบุ๊ก ดังนี้:

---

🐝 ตารางชีวิตย่อของชันโรงหลังตื่น

1. ตรวจสอบรัง

   • พวกยามจะออกมาวนรอบรัง เช็กความปลอดภัยก่อน

   • ถ้ามีรังคู่แข่งหรือมดมารังควาน จะรีบไล่ทันที

2. ออกหาอาหาร (รวงงานเริ่มทำงาน)

   • บินออกไปเก็บน้ำหวาน, เกสร, เรซิน (จากต้นไม้)

   • นำกลับมาป้อนให้ตัวอ่อน และเก็บสำรองไว้ในรัง

3. ช่างก่อสร้างประจำรัง

   • ใช้เรซิน + ขี้ผึ้งซ่อมแซมรูรั่ว

   • สร้างโพรงใหม่ ตกแต่งรังให้แน่นหนาอยู่เสมอ

4. แม่บ้านรัง (พวกตัวเมียวัยทำงาน)

   • ทำความสะอาดห้องเลี้ยงตัวอ่อน

   • เคลียร์เศษซากต่างๆ ออกนอกบ้าน

5. พยาบาลประจำรัง

   • เลี้ยงตัวอ่อนด้วยน้ำหวานและเกสรที่ขนกลับมา

   • คอยควบคุมอุณหภูมิและความชื้นในรังด้วยปีกตัวเอง

6. ว่างแล้ว? ไปบินต่ออีกรอบ

   • ทั้งหมดจะหมุนเวียนกันออกหาอาหารต่อไปเรื่อยๆ จนใกล้เย็น

---

🌅 สรุปง่ายๆ:

ตื่นเช้ามาไม่ได้นั่งจิบกาแฟ ชันโรงทำงานเลยทันที
ใครอยู่ในรังก็มีหน้าที่ดูแลในรัง
ใครบินได้ ก็ออกไปหาอาหาร
ทำวนทั้งวันจนแดดร่มลมตก แล้วค่อยกลับเข้าบ้าน

 

ชันโรงตื่นกี่โมง

 โดยทั่วไป ชันโรง (Stingless bees) จะเริ่มตื่นและออกทำงานในช่วงเช้า ประมาณ 6:00 – 7:00 น. (ขึ้นอยู่กับแสงแดดและอุณหภูมิ)

รายละเอียดเพิ่มเติม:

• ถ้าอากาศ อุ่น แดดออกเร็ว: อาจเริ่มบินออกหาอาหารตั้งแต่ 6 โมงเช้า

• ถ้าอากาศ เย็นหรือฝนตก: อาจเลื่อนออกมาสายกว่านั้น หรือ ไม่ออกเลยทั้งวัน

• แสงแดด มีผลมาก ชันโรงชอบอากาศอบอุ่น แดดอ่อนๆ ถ้าเลี้ยงไว้ในร่มหรือที่แดดส่องไม่ถึง อาจทำให้ขี้เกียจตื่นหรือหาอาหารน้อยลง

สรุปง่ายๆ:

“ชันโรงเป็นพวกนอนเร็วตื่นเช้า ถ้าแดดมามันก็มา ถ้าอากาศเย็นมันก็แอบซุกอยู่ในบ้าน”

 

ถ้ามันอยู่ในกระบอกไม้ไผ่ เราก็ตัดท้้งกระบอกมาวางในกล่องได้เลย

 

ชันโรงทำรังอยู่ในกระบอกไม้ไผ่ วิธีที่ปลอดภัยและได้ผลที่สุดคือ:

🪓 ตัดเอาทั้งกระบอกไม้ไผ่นั้น (ที่มีรังอยู่) มาวางไว้ในกล่องเลี้ยงเลย
แล้วปล่อยให้มันอยู่ต่อ – ขยายรัง – ขนของ – สร้างห้องเก็บน้ำหวานเองในกล่อง

 

---

📦 วิธีทำ (ง่ายๆ ไม่ให้พัง ไม่ให้หนี)

1. ตัดกระบอกไม้ไผ่พร้อมรัง

• เลื่อยไม้ไผ่ให้ยาวเลยตัวรังออกมา ~5–10 ซม. ทั้งสองด้าน

• อย่าเขย่าแรง อย่าทุบ อย่าเคาะ

คิดซะว่าเอา “บ้านพร้อมคนอยู่” มาอย่างนุ่มนวล

2. นำไปใส่ในกล่องไม้ (ชั้นล่าง)

• ใช้กล่องไม้สูง 4 นิ้ว กว้างพอให้ไม้ไผ่วางนอนแนบ

• ใช้เศษไม้หรือฟองน้ำ หนุนไว้กันกลิ้ง

• เจาะรูจากด้านหน้าให้ตรงกับปากกระบอกเดิม (หรือปล่อยให้มันต่อปากใหม่เองก็ได้)

3. ตั้งกล่องไว้ที่เดิมหรือใกล้เคียง

• เพื่อให้ชันโรงหาทางกลับรังได้

• หรือถ้าย้ายไกล ค่อยๆ เปิดรูใหม่ให้มันค่อยๆ ปรับตัว (ใช้กลิ่นล่อช่วยได้)

---

💡 เคล็ดลับ:

• ถ้าอยากให้ “ขนของออกมาไว้ในกล่อง” → เปิดฝาไม้ไผ่ด้านหลังนิดเดียว

• หรือค่อยๆ เจาะรูกระบอกด้านบน → ชันโรงจะเริ่มสร้างโพรงเชื่อมกับกล่องเอง

---

📌 สรุปแบบชาวสวน:

“มันอยู่ในไม้ไผ่ ก็เอาไม้ไผ่ไปใส่กล่องไม้เลย
ไม่ต้องแงะ ไม่ต้องแคะ ไม่ต้องล้วง
อยู่ต่อในกล่องได้แน่นอน แถมขยายรังไวขึ้นด้วย”

พันธุ์ชันโรงที่นิยมทำรังในกระบอกไม้ไผ่

 

🐝 พันธุ์ชันโรงที่นิยมทำรังในกระบอกไม้ไผ่ (หรือโพรงแคบ-ลึก) ได้แก่:

1. ✅ ชันโรงขนเงิน (Tetragonula pagdeni)

• พันธุ์ยอดนิยมของไทย

• ชอบรังที่ลึกและแคบ เช่น กระบอกไม้ไผ่ หรือท่อ PVC

• ตัวเล็ก ขนสีเงินบางๆ ตรงอก

• ขยายรังเร็ว น้ำหวานเยอะ

• เหมาะสุดๆ กับกล่องทรงยาว หรือกระบอกไม้ไผ่

---

2. ✅ ชันโรงปากหมู (Lepidotrigona terminata)

• ปากรังมีลักษณะกลมมนเหมือน “ปากหมู”

• ทำรังในไม้กลวงเล็กๆ ลึกๆ เช่นกระบอกไม้ไผ่ หรือโพรงไม้เตี้ย

• ตัวเล็ก ดุพอสมควร แต่เลี้ยงได้

• น้ำหวานหอมมาก นิยมใช้ในสวนทุเรียน

---

3. ✅ ชันโรงปากแตร (Lepidotrigona ventralis)

• ปากรังเป็นรูปแตรยื่นยาวออกมา

• ชอบรังที่โปร่ง อากาศถ่ายเท แต่ก็อยู่ในไม้ไผ่ได้ดี

• รังจะต่อท่อแตรยาวๆ ออกมานอกกระบอก

• น้ำหวานใส หอมอ่อน

---

🧱 ลักษณะของ “กระบอกไม้ไผ่” ที่เหมาะ:

• ความยาว: 30–50 ซม.

• เส้นผ่านศูนย์กลาง: 10–15 ซม.

• มีฝาปิดด้านหลัง และ เจาะรูด้านหน้า ขนาด ~1 ซม.

• ด้านในไม่ต้องขัดมันมาก → ชันโรงจะติดเรซินได้ง่าย

---

💡 สรุปแบบชาวสวน:

“ถ้าอยากให้ชันโรงอยู่ไม้ไผ่ดีๆ เลี้ยงง่าย ต้องเอา ‘ขนเงิน’ หรือ ‘ปากหมู’ มาใส่
มันชอบที่แคบลึกเหมือนโพรงไม้ไผ่ธรรมชาติ
ปากแตรก็อยู่ได้ แต่จะต่อท่อโผล่ออกมายาวๆ ดูเท่ไปอีกแบบ!”

ขุดหรือเลื่อยเอาทั้งรัง (พร้อมเนื้อไม้รอบๆ) มาวางไว้ในกล่องเลี้ยง

 กรณีของชันโรง “ย้าแดง” หรือพันธุ์ที่ทำรังแข็งในโพรงไม้

👉 วิธีที่ได้ผลดีที่สุดคือ:

✅ "ขุดหรือเลื่อยเอาทั้งรัง (พร้อมเนื้อไม้รอบๆ) มาวางไว้ในกล่องเลี้ยง"
แล้วปล่อยให้ชันโรงขยายรังต่อเองโดยไม่รบกวนโครงสร้างเดิม

---

🔧 วิธีทำ (แบบไม่ให้รังพัง ไม่ให้ชันโรงหนี)

1. เตรียมกล่องก่อน

• ใช้กล่องไม้จริง (ไม่บางเกินไป)

• ขนาดชั้นล่าง: ยาว 30–60 ซม. / กว้าง 13–14 ซม. / สูง 4 นิ้ว

• เจาะรูทางเข้ากล่องด้านหน้า ขนาด 1 ซม.

2. ขุดหรือเลื่อยไม้พร้อมรัง

• ขุดไม้ (หรือเลื่อย) รอบๆ รังให้เหลือ เนื้อไม้หุ้มรังไว้ราว 10–15 ซม.

• ระวังอย่าให้โครงสร้างรังแตก

• ไม่ต้องขูด ไม่ต้องแงะ ไม่ต้อง “แทะเข้าไปดูข้างใน”

ทำใจว่าเราเอา "บ้านพร้อมคนอยู่" มาไว้ในกล่องใหม่

3. วางทั้งรังลงในกล่อง

• วางในตำแหน่งกลางกล่อง หรือเยื้องไปทางปากรู

• ใช้เศษไม้ / กระดาษลัง รองกันโยกไปมา

• ปิดฝากล่อง แล้วเจาะรูให้ชันโรงออกได้สะดวก

4. ตั้งกล่องไว้ตรงที่เดิม

• วางกล่องที่จุดเดิมที่ตัดรังออกมา จะช่วยให้พวกงานหาทางกลับได้

• หรือวางใกล้ๆ เดิม แล้ว ป้ายกลิ่นรังเก่าที่รูทางเข้าใหม่

---

📌 สรุปแบบชัดๆ:

“อย่าพยายามย้ายตัวรังออกจากโพรงโดยตรง”
เพราะรังย้าแดงมันแข็งและพังง่าย
วิธีดีที่สุดคือ...
🪓 ตัดเป็นก้อนพร้อมไม้ → วางในกล่องใหม่ → รอให้มันขยายต่อเอง

 

ชันโรงพันธุ์ “ย้าแดง” สามารถย้ายมาเลี้ยงในกล่องได้

 

✅ ชันโรงพันธุ์ “ย้าแดง” สามารถย้ายมาเลี้ยงในกล่องได้
แต่ต้องรู้เทคนิคเฉพาะหน่อย เพราะ…

---

🐝 “ย้าแดง” มีลักษณะพิเศษที่ต่างจากพันธุ์อื่น:

1. รังภายนอกแข็งมาก

   • บางคนบอกว่า "เหมือนปูนซีเมนต์ผสมขี้ผึ้ง"

   • ใช้เรซินหนาเคลือบรอบรัง จนเหมือนรังมดหรือโพรงไม้กลวงแข็ง

2. โพรงรังไม่เป็นระเบียบ

   • ไม่จัดเรียงห้องเป็นแถวๆ แบบขนเงินหรือปากหมู

   • อาจดูเหมือนรังมดแต่วุ่นวายแปลกๆ

3. ติดรังแน่น

   • บางครั้งกัดไม้จนฝังแน่น ทำให้ย้ายยากถ้าไม่มีเครื่องมือหรือไม่ค่อยชำนาญ

---

🧱 ถ้าจะย้ายใส่กล่อง ทำอย่างไร?

✅ วิธีแนะนำ:

1. ไม่ต้องแงะรังออกมาทั้งหมด

   • ตัดไม้ที่เขาอยู่นั่นแหละทั้งชิ้น แล้วเอาไปใส่ไว้ในกล่องเลี้ยง

   • วางไว้ในห้องล่าง (กล่องขนาด 30–60 ซม. สูง 4 นิ้ว)

2. ใช้ไม้รอง/กันสั่น

   • ใช้กระดาษลังหรือเศษไม้ชิ้นเล็กๆ รองด้านข้าง ไม่ให้รังเคลื่อนไปมา

3. เจาะรูทางเข้าใหม่ แล้วนำกล่องไปตั้งตรงที่เดิม

   • ใช้กลิ่นเดิมช่วยให้เขาจำที่อยู่

   • หลังจากนั้น ชันโรงจะขยายรังต่อภายในกล่องเอง

4. ทาฟีโรโมนรอบปากทางเข้า

   • กระตุ้นให้พวกงานเริ่มบินเข้าออกทางใหม่ และเริ่มปรับตัว

---

⚠️ ข้อควรระวัง:

• ห้ามขูดรังหรือเอาออกแรงๆ เด็ดขาด — จะเสียหายและหนีหมด

• ถ้ารังใหญ่มาก อาจต้อง เจาะกล่องตามทรงรัง เพื่อให้พอดี

---

✅ สรุปแบบบ้านๆ:

“ชันโรงย้าแดงมันหัวแข็ง รังแข็ง แต่ใจดี
ถ้าไม่งัดมันแรงๆ แล้วเอารังทั้งอันใส่กล่อง มันก็อยู่ได้ดี ไม่หนี
แถมพอปรับตัวได้ จะขยันทำรังมาก!”

 

“ย้าแดง” หรือ “ชันโรงย่าแดง”

 “ย้าแดง” หรือ “ชันโรงย่าแดง” (บางที่เขียนว่า ย้าแดง)

✅ เป็นชื่อเรียกตามท้องถิ่น ของชันโรงพันธุ์หนึ่งครับ

---

🐝 สรุปข้อมูล:

• ชื่อท้องถิ่น: ชันโรงย้าแดง / ย่าแดง

• ลักษณะเด่น:

  • ตัวเล็ก ขนบางๆ ออกสีแดงอมน้ำตาล

  • ชอบทำรังในโพรงไม้เตี้ยๆ หรือไม้กลวง

  • ขยัน แต่ไม่ดุ

  • ผลิตน้ำหวานในปริมาณกลางๆ

• พฤติกรรม:

  • ชอบแสง และอากาศอบอุ่น

  • ไม่ค่อยแย่งรังกับชันโรงพันธุ์อื่น

  • ถ้าเลี้ยงดี จะอยู่ยาวและยอมขึ้นชั้นเก็บน้ำหวานง่าย

---

🔎 แล้วมันชื่อวิทยาศาสตร์ว่าอะไร?

ยังไม่มีชื่อวิทยาศาสตร์ระบุแน่ชัดสำหรับ “ย้าแดง”
เพราะเป็นชื่อเรียกตามท้องถิ่น อาจตรงกับหนึ่งในกลุ่ม Tetragonula หรือ Lepidotrigona
ต้องดูจากขนาด รูปปาก และพฤติกรรมร่วมด้วย

---

📌 สรุป:

“ย้าแดง” ใช่ครับ เป็นชื่อชันโรงที่ชาวบ้านเรียกจริงๆ
ถ้าเจอคนขายบอกว่า “พันย้าแดง อยู่ดี น้ำหวานหอม” ก็เชื่อได้ระดับหนึ่ง
แต่ถ้าจะเลี้ยงจริง ควรดู รูปร่าง-ปาก-สี-พฤติกรรม ร่วมด้วยนะครับ

 

หลักการออกแบบกล่องเลี้ยงชันโรงที่ดี

 

🧱 1. หลักการออกแบบกล่องเลี้ยงชันโรงที่ดี

✅ ลักษณะทั่วไปของกล่องที่เหมาะสม

• วัสดุ: ไม้เนื้อแข็ง หรือไม้เก่า (เช่น ไม้สัก, ไม้ประดู่) เพราะอุ้มน้ำได้น้อยและมีความทนทาน

• พื้นผิวด้านใน: ไม่ควรขัดมันเกินไป เพื่อให้ชันโรงยึดเรซินได้ง่าย

• ทาสีด้านนอก: ใช้สีออร์แกนิก เช่น สีฟักทอง น้ำตาล หรือสีไม้ธรรมชาติ เพื่อสะท้อนความร้อนน้อย

✅ ขนาดกล่อง (โดยทั่วไป)

อิงจากพฤติกรรมของชันโรงสายพันธุ์ Tetragonula spp.

• ยาว: 30–60 ซม.

• กว้าง: 13–14 ซม.

• สูง: 4 นิ้ว (สำหรับห้องรังตัว) / 6 นิ้ว (ห้องเก็บน้ำหวาน)

• รูทางเข้า: ขนาด 0.8–1.2 ซม. (เจาะเอียงเล็กน้อยลงล่าง ป้องกันฝนเข้า)

✅ การเจาะรูระหว่างชั้น

• ขนาด: 1.2–1.5 ซม.

• จำนวน: 1–2 รู

• ตำแหน่ง: กึ่งกลางเพดานห้องล่าง (หรือเยื้องด้านหน้ากล่อง)

---

🐝 2. เทคนิคการเลี้ยงที่เหมาะสมจากงานวิจัย

🪴 สถานที่ตั้งกล่อง

• วางให้ “แดดเช้าโดน แดดบ่ายร่ม” หรือมีร่มไม้บางๆ พาด

• วางสูงจากพื้นดินประมาณ 50–100 ซม. เพื่อป้องกันมด

🌼 แหล่งอาหาร

• ภายในรัศมี 100 เมตร ควรมีพืชดอก เช่น งา มะลิ ตำลึง ต้นกล้วย ทองอุไร ฯลฯ

• เสริมอาหาร: น้ำเชื่อมผสมน้ำผึ้ง 1:4 ช่วงแล้ง เพื่อไม่ให้ย้ายรัง

🧴 กลิ่นล่อ

• ทา "ฟีโรโมนขี้ชัน" รอบปากรูกล่อง เพื่อกระตุ้นให้อยู่รัง

• บางสวนใช้น้ำมันอบเชย กานพลู หรือน้ำผึ้งแท้ทาบางๆ ที่ปากทางเข้า

🧹 การดูแลรักษา

• เปิดฝาตรวจรังเดือนละครั้งก็พอ อย่ารบกวนบ่อย

• ทำความสะอาดบริเวณรอบกล่อง ไม่ให้มดหรือปลวกรบกวน

• เก็บน้ำหวานเฉพาะชั้นบน เพื่อไม่ให้รังเสียสมดุล

 

🐝 คู่มือทำกล่องเลี้ยงชันโรงแบบบ้านๆ (ฉบับพกพา)

---

📦 วัสดุหลัก

• ไม้หนา 1.5-2 ซม. (ไม้สัก, ไม้ประดู่, ไม้เนื้อแข็ง)

• ขนาดตัวกล่อง:
  ➔ กว้าง 14 ซม.
  ➔ ยาว 28 ซม.
  ➔ สูง 12 ซม.

🕳️ รูทางเข้า

• เจาะรูเดียวตรงกลาง ด้านหน้ากล่อง

• ขนาดรู: 8-10 มิลลิเมตร

• ตำแหน่งรู: สูงจากพื้นกล่อง 5-6 ซม.

• ใส่ปากขวด หรือท่อ PVC 3 หุน (9-10 มม.) ได้ ถ้าต้องการกันมด

🛠️ ฝาปิดกล่อง

• ใช้ไม้บาง หนา 1-1.5 ซม.

• แบบยกเปิดได้ (ใช้บานพับ หรือวางแนบเฉยๆ แล้วรัดเชือก)

• ถ้าเลี้ยงปากหมู ➔ ซีลขอบด้วยขี้ผึ้งเก่า / ซิลิโคนใส

• ถ้าเลี้ยงขนเงิน/อืตาม่า ➔ ปล่อยให้ระบายลมได้บ้าง

☀️ หลังคากันแดด/กันฝน

• ใช้ไม้แผ่น หรือสังกะสี ขนาดใหญ่กว่ากล่องทุกด้านอย่างน้อย 5 ซม.

• ยึดสูงกว่าฝา 1-2 ซม. เพื่อระบายความร้อน

📍 การตั้งกล่อง

• วางบนขาตั้งสูง 50-80 ซม.

• ทาน้ำมันเครื่องเก่า หรือวาสลีนรอบเสา กันมด

• ถ้าเลี้ยงชันโรงชอบแสง ➔ วางใต้ต้นไม้โปร่ง

• ถ้าเลี้ยงชันโรงชอบมืด ➔ วางใต้ถุนบ้าน หรือในที่ร่มสนิท

🐝 เคล็ดลับล่อชันโรง

• ทาไขชันโรงเก่า / ขี้ผึ้งบางๆ ที่ปากรู

• ถ้ามีรังเก่า ➔ ป้ายเศษรังไว้ที่ปากรูช่วยล่อดีขึ้น

---

🎯 สรุป

• เลี้ยงปากหมู/ปากแตร ➔ กล่องหนา ปิดมิดชิด มืดสนิท

• เลี้ยงขนเงิน/อืตาม่า/ปากหม้อ ➔ กล่องโปร่งบ้าง เย็นสบาย

---

💬 หมายเหตุ:
ใช้ไม้เก่าได้ยิ่งดี ชันโรงชอบ! ไม้ใหม่ต้องตากแดดก่อนใช้งาน 2-3 เดือน

 

🔥 แบบกล่องเลี้ยงชันโรง "สเปกบ้านๆ"

(เน้นง่าย ถูก และเลี้ยงได้จริง)

---

1. ตัวกล่อง (โพรงรัง)

• ใช้ไม้หนา: 1.5 - 2 เซนติเมตร (ไม้สัก, ไม้ประดู่, ไม้เต็ง, ไม้มะค่า ฯลฯ)

• ขนาดกล่อง:
  ➔ กว้าง 14 ซม.
  ➔ ยาว 28 ซม.
  ➔ สูง 12 ซม.

(ขนาดนี้เหมาะกับชันโรงหลายพันธุ์ ขยายพันธุ์ไว เก็บน้ำหวานสะดวก)

---

2. รูทางเข้า

• ขนาดรู: 8-10 มิลลิเมตร (เจาะพอดีตัวชันโรง)

• ตำแหน่งรู: เจาะกลางด้านหน้ากล่อง สูงจากพื้นกล่องประมาณ 5-6 ซม.

• วัสดุเสริม:
  ➔ จะใส่ปากขวด หรือท่อพีวีซีขนาด 3 หุน (9-10 มม.) ก็ได้
  ➔ หรือจะปล่อยเป็นรูไม้เฉยๆ ก็ได้ ถ้าเลี้ยงพันธุ์ขนเงิน/อืตาม่า

---

3. ฝาปิดกล่อง

• ใช้ไม้เรียบๆ หนา 1-1.5 ซม.

• แบบเปิดฝา: ยกฝาขึ้นได้ (ใช้บานพับเล็กๆ 2 ตัว หรือวางแนบเฉยๆ แล้วรัดด้วยเชือก/หนังยาง)

• ซีลขอบ:
  ➔ ถ้าเลี้ยงชันโรงชอบมืด (ปากหมู) → อุดขอบด้วยขี้ผึ้งเก่า, กาวซิลิโคนใส
  ➔ ถ้าเลี้ยงขนเงิน/อืตาม่า → ไม่ต้องปิดขอบแน่น ปล่อยให้ระบายอากาศได้บ้าง

---

4. หลังคากันแดด กันฝน

• ใช้แผ่นไม้หรือแผ่นสังกะสี กว้างกว่าโครงกล่องอย่างน้อย 5 ซม. ทั้ง 4 ด้าน

• เผื่อชายยื่นออก ป้องกันแดดฝนสาดลงทางเข้า

• ยึดหลังคาด้วยไม้ระแนงสูงขึ้นจากตัวกล่องเล็กน้อย (1-2 ซม.)

---

5. การตั้งกล่อง

• วางบนขาตั้งไม้สูงจากพื้น 50-80 ซม. (กันน้ำขัง กันมด)

• ทาน้ำมันเครื่องเก่า หรือปิโตรเลียมเจลี่รอบขาตั้ง (กันมดไต่ขึ้น)

• ตั้งในที่มีร่มเงา ถ้าเลี้ยงขนเงิน/อืตาม่า

• ตั้งในที่มืดมากๆ ถ้าเลี้ยงปากหมู/ปากแตร (เช่น ใต้ถุนบ้าน, ในเพิง)

🎯 ข้อควรจำ

• ใช้ไม้เก่า จะดีที่สุด ชันโรงชอบไม้ที่ไม่มีกลิ่นฉุน

• ถ้าใช้ไม้ใหม่ → ตากแดด 2-3 เดือนก่อน

• อย่าทำรูทางเข้าใหญ่เกินไป → กันแมลงตัวใหญ่ศัตรูเข้า

• ถ้าอยากล่อให้เข้ารังไว → ทาไขผึ้งชันโรงที่รูทางเข้า+รอบปากกล่อง

ตัวอย่างแบบ "กล่องไม้สำหรับชันโรง

 

🕳️ ตัวอย่างแบบ "กล่องไม้สำหรับชันโรงชอบโพรงมืดสนิท"

(เหมาะกับ: ปากหมู, ปากแตร)

ลักษณะกล่อง:

• ไม้หนา: ไม้หนา 2-3 ซม. (ไม้สัก, ไม้ประดู่, ไม้เนื้อแข็งพอควร)

• ขนาดตัวกล่อง: กว้าง 14-16 ซม. × ยาว 24-30 ซม. × สูง 12-15 ซม.

• รูทางเข้า:
  → เจาะรูเดียวกลางกล่อง ขนาดประมาณ 8-10 มิลลิเมตร
  → ถ้าใส่ท่อ PVC หรือปากขวด ให้ยื่นออกมาแค่ 1-2 ซม.

• ภายในกล่อง: โพรงลึก ไม่มีแสงลอด

• ฝาปิด: ใช้ฝาปิดสนิทแบบยกเปิดได้ (อย่าเปิดทิ้งบ่อย)

• ซีลขอบ: ใช้ซิลิโคนใส หรือเทียนขี้ผึ้งเก่าๆ อุดตามขอบปิดรอยแสง

• ตำแหน่งตั้ง: ตั้งในที่ร่มใต้ต้นไม้ใหญ่ หรือทำหลังคากันแดด/กันฝนซ้อนอีกชั้น

---

🌤️ ตัวอย่างแบบ "กล่องไม้สำหรับชันโรงชอบร่มโปร่งสว่างบ้าง"

(เหมาะกับ: ขนเงิน, อืตาม่า, ปากหม้อ)

ลักษณะกล่อง:

• ไม้หนา: ไม้หนา 1-1.5 ซม. ก็พอ (ไม่ต้องหนามาก)

• ขนาดตัวกล่อง: กว้าง 12-14 ซม. × ยาว 22-28 ซม. × สูง 10-13 ซม.

• รูทางเข้า:
  → เจาะรูเดียวหรือ 2 รูเล็ก (ขนาด 8-10 มิล)
  → ไม่ต้องทำลึกมาก เอาให้ทะลุกล่องเข้าโพรงเลย

• ภายในกล่อง: โปร่งโล่งนิดๆ มีอากาศถ่ายเท แต่ไม่ร้อนอบ

• ฝาปิด: ใช้ฝาแบบยกเปิดได้ง่าย อาจมีรูระบายอากาศขนาดเล็กด้านบนด้วย

• ซีลขอบ: ไม่ต้องปิดแน่นทุกจุด เอาแบบพอมีลมพัดเข้าได้บ้าง

• ตำแหน่งตั้ง: ตั้งในที่ร่มรำไร เช่น ใต้ร่มไม้โปร่ง, มีสังกะสีกันฝนด้านบนอีกชั้น

---

🛠️ เคล็ดลับพิเศษสำหรับทำกล่อง

• ทาไขล่อชันโรงบางๆ ที่ปากทางเข้า

• ใช้ "ไม้เก่า" หรือ "ไม้ใหม่ที่ตากแห้งสนิท" แล้ว ไม่มีกลิ่นไม้แรง

• อย่าใช้ไม้เรซินกลิ่นฉุน เช่น ไม้ยางใหม่สดๆ เพราะชันโรงไม่ชอบ

• ถ้าใช้ไม้ใหม่สด → ต้องตากแดดแรงๆ 2-3 เดือนก่อนทำกล่อง

---

🎯 สรุป

• เลี้ยงปากหมู ปากแตร ➔ กล่องต้องหนา ปิดทึบ ไม่มีรอยแสง

• เลี้ยงขนเงิน อืตาม่า ปากหม้อ ➔ กล่องบางเบา โปร่งร่มเย็นพอประมาณ

มีพันไหนบ้างชอบโพรงมืดมิด

 

🕳️ พันธุ์ชันโรงที่ "ชอบโพรงมืดสนิท" (Dark-loving species)

1. ปากหมู (Lepidotrigona ventralis)

   • ✅ ตัวค่อนข้างใหญ่

   • ✅ ชอบโพรงที่ลึก มืดสนิท ไม่มีแสงลอด

   • ✅ ถ้าโพรงสว่างหรือรูใหญ่โล่งเกินไป → จะไม่ยอมเข้า หรือเข้าไปแล้วหนี

   • ✅ ชอบโพรงไม้ตัน รูกว้างแค่พอตัวเข้า

   • 🔥 ถ้าเลี้ยงปากหมู → กล่องต้อง "หนา" และ "ปิดแสงทุกด้าน" เหลือแค่รูเล็กๆ

2. ปากแตร (Tetrigona apicalis)

   • ✅ ตัวขนาดกลาง

   • ✅ ชอบโพรงที่มืดมาก เหมือนไปซ่อนตัวในโพรงไม้ลึกๆ

   • ✅ เจอในธรรมชาติ มักทำรังในโพรงไม้เน่าในป่าลึก

---

🌤️ พันธุ์ที่ "ชอบแสงบ้าง แต่ไม่ใช่สว่างจ้า"

(เอากึ่งกลางไว้)

• ขนเงิน (Tetragonula pagdeni) → ชอบมีแสงบ้าง ไม่มืดเกิน

• อืตาม่า (Tetragonula laeviceps) → ชอบแสงอ่อน ไม่ร้อนจัด

• ปากหม้อ (Lepidotrigona terminata) → ทนแสงพอได้ แต่ไม่ควรสว่างโพลน

• .

📋 สรุป "พันธุ์ชันโรงที่ชอบโพรงมืดสนิท"

• ปากหมู (Lepidotrigona ventralis)
  ➔ ชอบโพรงที่มืดทึบ ไม่มีแสงลอดเข้าเลย
  ➔ ต้องใช้กล่องไม้หนา ปิดขอบสนิท ไม่ให้รั่วแสง
  ➔ ทางเข้าเล็กๆ แค่พอตัวชันโรงลอดได้

• ปากแตร (Tetrigona apicalis)
  ➔ ชอบโพรงลึกและมืดแบบสุดๆ
  ➔ คล้ายปากหมู แต่ตัวเล็กกว่าเล็กน้อย
  ➔ ต้องกล่องมิดชิด ป้องกันแสงทุกทิศทาง

---

📋 สรุป "พันธุ์ที่ไม่ต้องมืดสนิท แต่ชอบร่มๆ แสงอ่อนๆ"

• ขนเงิน (Tetragonula pagdeni)
  ➔ ชอบแสงนวลๆ บ้าง ไม่ต้องมืด
  ➔ ตั้งกล่องไว้ในที่มีร่มเงาไม้พอสมควร

• อืตาม่า (Tetragonula laeviceps)
  ➔ ชอบแสงอ่อนๆ แต่ไม่โล่งเตียน
  ➔ กล่องควรมีร่มไม้หรือมีหลังคาบังแดดให้

• ปากหม้อ (Lepidotrigona terminata)
  ➔ รับได้ทั้งที่มีแสงพอสมควรและในที่ร่ม
  ➔ ตั้งกลางแจ้งได้ถ้าอากาศไม่ร้อนจัด

---

🎯 สรุปง่ายสุด:

• ถ้าอยากเลี้ยง ปากหมู-ปากแตร ➔ ต้องกล่องหนา มืดสนิท

• ถ้าอยากเลี้ยง ขนเงิน-อืตาม่า-ปากหม้อ ➔ กล่องโปร่งนิดๆ มีร่มไม้หรือหลังคากันแดดบางส่วน

กล่องชันโรง ทางเข้า นี่จำเป็นไหมที่ต้องตัดเอาปากขวดน้ำดื่น ที่ติดที่ทางเข้า ที่เจาะรูไว้อักทีนึง

 

ตอบแบบตรงไปตรงมา:
ไม่จำเป็นต้องติด "ปากขวดน้ำดื่ม" ไว้ที่รูทางเข้ากล่อง ทุกกรณี ครับ แต่…
การติด "ปากขวดน้ำดื่ม" มี ข้อดี และ ข้อเสีย ตามนี้:

✅ ข้อดีของการติดปากขวด (หรือท่อ PVC เล็กๆ) ที่ทางเข้า

• ป้องกันมดขึ้นรังได้ดีขึ้น (เพราะมดยากที่จะปีนผ่านปากขวดแคบๆ ลื่นๆ)

• ช่วยชันโรงป้องกันรังตัวเองได้ง่ายขึ้น เพราะชันโรงจะเอาขี้ผึ้งมาปิดปากขวดให้พอดีกับขนาดตัวเอง

• ป้องกันน้ำฝนและลมแรง เวลาฝนตกหนัก น้ำไม่ไหลเข้าไปในรังโดยตรง

• ทำให้อุณหภูมิและความชื้นในกล่องเสถียรขึ้น ชันโรงชอบรังที่มีอุณหภูมิคงที่

❌ ข้อเสียถ้าใช้ผิดวิธี

• ถ้าติด "ยาวเกินไป" (ยื่นออกมายาวเกิน 1-2 ซม.) → ชันโรงลังเลไม่เข้า เพราะมันมองว่ารังนี้เหมือนโพรงลึกเกิน

• ถ้ารู "เล็กเกินไป" (เช่นใช้ฝาปากขวดขนาดเล็กเกิน 8-10 มิล) → ชันโรงบางสายพันธุ์เข้าไม่ได้ เช่น ชันโรงตัวใหญ่พวกปากหมู

• ถ้า "ติดไม่เรียบร้อย" มีรอยกาวเยิ้ม → ชันโรงไม่ชอบ หรืออาจมีแมลงอื่นมารังควาน

---

สรุปสำหรับกล่องในภาพคุณ

• กล่องทำมาดีมาก วางบนฐานไม้สูง ป้องกันมดพอใช้ได้

• ปากขวดติดอยู่แล้ว (อันนี้ดี ถ้าขนาดพอดี ไม่เล็กเกิน)

• หากรูทางเข้าไม่ลึกเกินไป และไม่เบียดขวาง → ไม่จำเป็นต้องถอดออก ครับ ปล่อยไว้ได้เลย

ยกเว้น ถ้า...

• คุณสังเกตว่ามีชันโรงวนเวียน แต่ "ไม่ยอมเข้า" → ค่อยพิจารณาตัดออก

• หรือ อยากเปลี่ยนเป็นแบบเจาะไม้เปล่าๆ เพื่อให้ดูธรรมชาติกว่า

---

ถ้าอยากได้แบบมืออาชีพจริงๆ (แบบที่คนทำกล่องขายกัน):

• ใช้ท่อ PVC ขนาดรู ประมาณ 8-10 มิล เจาะสั้นๆ แค่ 1-2 ซม. ยื่นออกมา

• ติดกาวซิลิโคนรอบๆ อย่าให้มีรอยเยิ้ม

• ปรับองศารูทางเข้าเอียงลงนิดๆ (กันน้ำฝนเข้า)

.............................................

1. ขนาดกล่อง

• กล่องไม่ใหญ่มาก (จากการกะสายตา น่าจะยาวประมาณ 25-30 ซม. สูง 10-15 ซม.)

• ช่องทางเข้ามีขนาดพอเหมาะ ไม่ใหญ่เกินไป ไม่เล็กจนเกินไป (รูประมาณ 1 ซม.)

เหมาะสำหรับชันโรงขนาดกลางถึงเล็ก เช่น:

• ขนเงิน (Tetragonula pagdeni) → เล็ก, ว่องไว, ชอบโพรงกลางแจ้ง

• อืตาม่า (Tetragonula laeviceps) → เล็กจิ๋ว, ชอบที่โปร่ง มีแสงบ้าง

• ปากหม้อ (Lepidotrigona terminata) → ขนาดกลาง ชอบโพรงที่โปร่งสว่าง

---

2. ลักษณะทางเข้า

• มีการติดปากขวด ทำให้ป้องกันมดและน้ำได้ดี

• ช่องทางเข้าไม่ลึกเกินไป ดูธรรมชาติ ไม่ทำให้ชันโรงลังเล

เหมาะกับสายพันธุ์ที่ต้องการ "โพรงปลอดภัย" แต่ยังรับแสงบ้าง เช่น:

• ขนเงิน และ อืตาม่า ชอบลักษณะนี้มาก

---

3. สภาพแวดล้อม

• มีกันสังกะสีโค้งกันฝนไว้ด้านบน → ป้องกันฝนสาดได้ดี

• ตั้งบนเสาไม้เตี้ยๆ ไม่มีเถาวัลย์พันเสา → กันมดได้ระดับหนึ่ง (ถ้าอยากชัวร์ควรทาน้ำมันเครื่องรอบเสาด้วย)

• บริเวณโดยรอบมีเศษใบไม้แห้ง → บรรยากาศดี ธรรมชาติ ชันโรงชอบ

เหมาะสำหรับสายพันธุ์ที่ไม่กลัวพื้นที่โล่งมาก เช่น:

• ขนเงิน

• ปากหม้อ

• (ไม่เหมาะกับชันโรงบางสายพันธุ์ที่ขี้ตกใจ เช่น ปากหมู เพราะปากหมูชอบซ่อนในที่มืดสนิท)

---

🎯 สรุป

กล่องนี้ "พร้อมใช้งานได้ดีมาก" สำหรับชันโรงขนาดกลางถึงเล็ก ได้แก่:

• ✅ ขนเงิน (Tetragonula pagdeni) → ตัวเล็ก สร้างรังเร็ว เก็บน้ำหวานเก่ง

• ✅ อืตาม่า (Tetragonula laeviceps) → เล็กจิ๋ว ขยัน ขี้กลัวนิดหน่อย

• ✅ ปากหม้อ (Lepidotrigona terminata) → ขนาดกลาง กัดไม้เก่ง เก็บน้ำหวานไว

แต่ อาจไม่เหมาะ ถ้าจะเลี้ยง

• ❌ ปากหมู (Lepidotrigona ventralis) → ตัวใหญ่ ต้องการโพรงมืดสนิท ใหญ่กว่า

---

💡 เคล็ดลับเสริม

• อย่าลืมทาไขชันโรง ล่อกลิ่นไว้รอบปากทางเข้าด้วยนะครับ เพื่อเร่งให้ตัวสำรวจมาสำรวจรังเร็วขึ้น

• ถ้าเอา น้ำผึ้งชันโรงเก่า หรือ รังเก่าแตกๆ มาแตะๆป้ายทางเข้า → ยิ่งล่อดีขึ้นอีก

การต่อรัง ชันโรง (ผึ้งจิ๋วไม่มีเหล็กใน) แบบ "ย้ายรังจากผนังบ้านเข้ากล่องไม้"

 การต่อรัง ชันโรง (ผึ้งจิ๋วไม่มีเหล็กใน) แบบ "ย้ายรังจากผนังบ้านเข้ากล่องไม้" ซึ่งใช้วิธีที่ชาวบ้านเรียกว่า “ต่อรัง” หรือ “ดักรัง” เพื่อเลี้ยงชันโรงให้เป็นระบบมากขึ้น โดยเฉพาะจากรังธรรมชาติที่อยู่ในผนังปูนหรือโพรงไม้

---

🔧 อธิบายการต่อรังแบบในภาพ

1. เจาะรูที่ผนัง

   • สังเกตจากภาพจะเห็นรูที่ผนังซึ่งเป็นทางเข้าออกเดิมของชันโรงที่ทำรังในร่องอิฐหรือรอยแตกร้าว

   • นี่คือจุดที่มีรังชันโรงอยู่ด้านใน

2. ต่อกล่องไม้เข้ากับทางเข้าเดิม

   • กล่องไม้ที่ติดอยู่นั้นมีช่องเจาะด้านล่างให้ตรงกับรูเดิมในผนัง

   • ใช้ท่อพลาสติกหรือกระดาษพันเป็นท่อ (ในภาพใช้ท่อสีฟ้า/เหลือง) เชื่อมทางเข้าผนังกับกล่อง เพื่อให้ชันโรงเดินเข้า-ออกผ่านทางนี้

   • ลักษณะนี้จะค่อยๆ กระตุ้นให้ชันโรงสร้างรังต่อเติมเข้ามาในกล่องไม้

3. ใช้เชือกมัดกล่องติดผนัง

   • กล่องแต่ละกล่องใช้เชือกไนล่อนมัดยึดแน่นเข้ากับไม้หรือโครงสร้างใกล้ผนัง เพื่อไม่ให้หลุดหล่น

4. หลังเวลาผ่านไป

   • ชันโรงจะสร้างรังต่อเข้าไปในกล่องทีละน้อย

   • เมื่อสร้างรังใหม่ในกล่องจนสมบูรณ์ อาจค่อยๆ ปิดทางเดิมที่ผนัง แล้วนำกล่องออกไปตั้งเลี้ยงที่อื่นได้